स्मार्ट मिटरला मोठ्या प्रमाणावर विरोध का होतोय?

सध्या विजेचे स्मार्ट मिटर हा विषय चर्चेत आहे. तो खूप तापविण्याचे प्रयत्न सुरू आहेत. ‘महाराष्ट्र वीज ग्राहक संघटने’चे अध्यक्ष प्रताप होगाडे यांनी त्यात पुढाकार घेतल्याचे दिसते. संघटनेच्या वतीने स्मार्ट मीटरविरोधात निवेदने प्रसिद्ध करण्यात आली आहेत. त्यामध्ये मांडण्यात आलेले मुद्दे घेऊन अनेक संघटना, कार्यकर्ते आणि काही राजकीय पक्षही स्मार्ट मीटरला विरोध करत आहेत.स्मार्ट मीटर हा आता इतका चर्चेचा विषय झाला असल्याने त्याबद्दलच्या शंका दूर करणे गरजेचे आहे. त्यामुळेच स्मार्ट मीटरबाबतची वस्तुस्थिती स्पष्ट करण्याचा प्रयत्न आहे.

सध्या विजेचे स्मार्ट मिटर हा विषय चर्चेत आहे. तो खूप तापविण्याचे प्रयत्न सुरू आहेत. ‘महाराष्ट्र वीज ग्राहक संघटने’चे अध्यक्ष प्रताप होगाडे यांनी त्यात पुढाकार घेतल्याचे दिसते. संघटनेच्या वतीने स्मार्ट मीटरविरोधात निवेदने प्रसिद्ध करण्यात आली आहेत. त्यामध्ये मांडण्यात आलेले मुद्दे घेऊन अनेक संघटना, कार्यकर्ते आणि काही राजकीय पक्षही स्मार्ट मीटरला विरोध करत आहेत.स्मार्ट मीटर हा आता इतका चर्चेचा विषय झाला असल्याने त्याबद्दलच्या शंका दूर करणे गरजेचे आहे. त्यामुळेच स्मार्ट मीटरबाबतची वस्तुस्थिती स्पष्ट करण्याचा प्रयत्न आहे.

1. राज्यातील सर्व वीज ग्राहकांचे मीटर बदलणार, जवळपास 27 हजार कोटी खर्च करून नवे स्मार्ट मीटर बसणार

Maharashtra: VBA Opposes Plan To Install Smart Meters In Chhatrapati Sambhajinagar

Analytical View

अत्याधुनिक डिजिटल तंत्रज्ञान वापरून वीज वापराबाबत अच्क आणि पारदर्शी नोंदींची व्यवस्था महावितरण सरकारी कार्यालये आणि स्वतःपासूनच उपलब्ध करून देत आहे. घरगुती चीज ग्राहकांसाठी सध्या स्मार्ट मीटर बसविण्यात येत नाहीत.

स्मार्ट मीटर स्मार्ट चॉईस
4 ग्राहकांना मिळणार अचूक बिल

मीटरमध्ये छेडछाड करता येणार नाही त्यामुळे वीजचोरीवर आळा बसेल

ग्राहकांच्या सोईनुसार प्रीपेड किंवा पोस्टपेड पर्यायात उपलब्ध

फायदे (Advantages of Smart energy Meters)
रिअल-टाइम एनर्जी मॉनिटरिंग (Real-time energy monitoring):

Smart Energy Meter हे ऊर्जा वापराबाबत रीअल-टाइम माहिती देतात, ज्यामुळे ग्राहकांना त्यांच्या वापराच्या पद्धतींचे निरीक्षण करता येते आणि ते समजून घेता येते. या जागरूकतेमुळे ऊर्जा वापराबाबत अधिक माहितीपूर्ण निर्णय घेता येतात. ते तुम्हाला दाखवू शकतात की तुम्ही किती ऊर्जा वापरत आहात आणि त्याची किंमत किती आहे, त्यामुळे तुम्ही तुमच्या सवयी अड्जस्ट करू शकता आणि तुमच्या बिलांवर पैसे वाचवू शकता.

अचूकता आणि पारदर्शकता (Accuracy and transparency):

Smart Energy Meter हे अनेकदा पारंपारिक मीटरपेक्षा अधिक अचूक असतात, जे ऊर्जेच्या वापराचे अचूक मापन प्रदान करतात. ही अचूकता वाजवी बिलिंग पद्धती आणि उर्जेच्या वापरामध्ये पारदर्शकतेसाठी योगदान देते.

मोबाइल रीडिंग आणि बिलिंग (Mobile reading and billing):

Smart Energy Meterहे मॅन्युअल मीटर रीडिंगची आवश्यकता दूर करते, तुम्ही ऊर्जा वापराचे कुठूनही निरीक्षण करू शकता. हे बिलिंग प्रक्रिया सुलभ करू शकते, त्रुटी कमी करू शकते आणि ग्राहक व युटिलिटी कंपन्यांसाठी कार्यक्षमता वाढवू शकते.

वापराच्या वेळेचे दर (Time of use rates):

काही भागांमध्ये दिवसाच्या वेळेप्रमाणे विजेचे दर बदलतात, या विषयात स्मार्ट मीटर हे उपयुक्त ठरू शकते. कारण की कुठले उपकरण किती ऊर्जा घेते यावर ते आपल्याला सजेशन प्रोव्हाइड करू शकते, आणि आपण त्यानुसार त्या उपकरणाच्या वापराची वेळ ठरू शकतो. सौर किंवा पवन उर्जा यांसारख्या अक्षय स्रोतांच्या उपलब्धता आणि किमतीच्या आधारावर ते ऊर्जा वापरण्यासाठी सर्वोत्तम वेळही सुचवू शकतात.

समस्यांची त्वरित ओळख (Prompt identification of problems):

Smart Energy Meter त्वरीत समस्या शोधू शकतात आणि तक्रार करू शकतात, जसे की वीज खंडित होणे किंवा ऊर्जा पुरवठ्यातील अनियमितता. हे युटिलिटी कंपन्यांकडून त्वरित प्रतिसाद घेते आणि कार्यक्षमतेने समस्यांचे निराकरण करण्यात मदत करते. यापलीकडे, ते तुम्हाला तुमच्या उपकरणे, पाईप्स किंवा वायर्समधील गळती किंवा दोष ओळखण्यात व दुरुस्त करण्यात मदत करू शकतात.

स्मार्ट होम सिस्टमसह एकत्रीकरण (Integration with smart home systems):

स्मार्ट मीटर्सना व्यापक स्मार्ट होम सिस्टीममध्ये एकत्रित केले जाऊ शकते, ज्यामुळे घरमालकांना कनेक्ट केलेल्या डिव्हाइसेस आणि ऑटोमेशनद्वारे ऊर्जा वापर नियंत्रित आणि ऑप्टिमाइझ करण्याची मुभा मिळते. ते थर्मोस्टॅट्स, लाइटिंग किंवा सुरक्षा प्रणालींसारख्या स्मार्ट होम डिव्हाइसेसच्या एकत्रीकरणास सपोर्ट करू शकतात, जे आपल्या उर्जेचा वापर स्वयंचलित आणि ऑप्टिमाइझ करू शकतात.

पुरवठा आणि मागणी निरीक्षण (Supply & Demand monitoring):

ते तुम्हाला मागणी प्रतिसाद कार्यक्रमांमध्ये सहभागी होण्यास सक्षम करू शकतात, जेथे तुम्हाला पीक पीरियड्स किंवा आपत्कालीन परिस्थितीत तुमचा ऊर्जा वापर कमी करण्यासाठी किंवा बदलण्यासाठी प्रोत्साहन मिळू शकते.

News at Glance

राज्यातील सर्व वीज ग्राहकांचे मीटर बदलणार, जवळपास 27 हजार कोटी खर्च करून नवे स्मार्ट मीटर बसणार

Maharashtra: VBA Opposes Plan To Install Smart Meters In Chhatrapati Sambhajinagar

विश्लेषण : स्मार्ट प्रीपेड वीज मीटर योजना काय आहे? तिला मोठ्या प्रमाणावर विरोध का होतो

अत्याधुनिक डिजिटल तंत्रज्ञान वापरून वीज वापराबाबत अच्क आणि पारदर्शी नोंदींची व्यवस्था महावितरण सरकारी कार्यालये आणि स्वतःपासूनच उपलब्ध करून देत आहे. घरगुती चीज ग्राहकांसाठी सध्या स्मार्ट मीटर बसविण्यात येत नाहीत.

स्मार्ट मीटर स्मार्ट चॉईस
ग्राहकांना मिळणार अचूक बिल

मीटरमध्ये छेडछाड करता येणार नाही त्यामुळे वीजचोरीवर आळा बसेल

ग्राहकांच्या सोईनुसार प्रीपेड किंवा पोस्टपेड पर्यायात उपलब्ध

फायदे (Advantages of Smart energy Meters)
रिअल-टाइम एनर्जी मॉनिटरिंग (Real-time energy monitoring):

Smart Energy Meter हे ऊर्जा वापराबाबत रीअल-टाइम माहिती देतात, ज्यामुळे ग्राहकांना त्यांच्या वापराच्या पद्धतींचे निरीक्षण करता येते आणि ते समजून घेता येते. या जागरूकतेमुळे ऊर्जा वापराबाबत अधिक माहितीपूर्ण निर्णय घेता येतात. ते तुम्हाला दाखवू शकतात की तुम्ही किती ऊर्जा वापरत आहात आणि त्याची किंमत किती आहे, त्यामुळे तुम्ही तुमच्या सवयी अड्जस्ट करू शकता आणि तुमच्या बिलांवर पैसे वाचवू शकता.

अचूकता आणि पारदर्शकता (Accuracy and transparency):

Smart Energy Meter हे अनेकदा पारंपारिक मीटरपेक्षा अधिक अचूक असतात, जे ऊर्जेच्या वापराचे अचूक मापन प्रदान करतात. ही अचूकता वाजवी बिलिंग पद्धती आणि उर्जेच्या वापरामध्ये पारदर्शकतेसाठी योगदान देते.

मोबाइल रीडिंग आणि बिलिंग (Mobile reading and billing):

Smart Energy Meterहे मॅन्युअल मीटर रीडिंगची आवश्यकता दूर करते, तुम्ही ऊर्जा वापराचे कुठूनही निरीक्षण करू शकता. हे बिलिंग प्रक्रिया सुलभ करू शकते, त्रुटी कमी करू शकते आणि ग्राहक व युटिलिटी कंपन्यांसाठी कार्यक्षमता वाढवू शकते.

वापराच्या वेळेचे दर (Time of use rates):

काही भागांमध्ये दिवसाच्या वेळेप्रमाणे विजेचे दर बदलतात, या विषयात स्मार्ट मीटर हे उपयुक्त ठरू शकते. कारण की कुठले उपकरण किती ऊर्जा घेते यावर ते आपल्याला सजेशन प्रोव्हाइड करू शकते, आणि आपण त्यानुसार त्या उपकरणाच्या वापराची वेळ ठरू शकतो. सौर किंवा पवन उर्जा यांसारख्या अक्षय स्रोतांच्या उपलब्धता आणि किमतीच्या आधारावर ते ऊर्जा वापरण्यासाठी सर्वोत्तम वेळही सुचवू शकतात.

समस्यांची त्वरित ओळख (Prompt identification of problems):

Smart Energy Meter त्वरीत समस्या शोधू शकतात आणि तक्रार करू शकतात, जसे की वीज खंडित होणे किंवा ऊर्जा पुरवठ्यातील अनियमितता. हे युटिलिटी कंपन्यांकडून त्वरित प्रतिसाद घेते आणि कार्यक्षमतेने समस्यांचे निराकरण करण्यात मदत करते. यापलीकडे, ते तुम्हाला तुमच्या उपकरणे, पाईप्स किंवा वायर्समधील गळती किंवा दोष ओळखण्यात व दुरुस्त करण्यात मदत करू शकतात.

स्मार्ट होम सिस्टमसह एकत्रीकरण (Integration with smart home systems):

स्मार्ट मीटर्सना व्यापक स्मार्ट होम सिस्टीममध्ये एकत्रित केले जाऊ शकते, ज्यामुळे घरमालकांना कनेक्ट केलेल्या डिव्हाइसेस आणि ऑटोमेशनद्वारे ऊर्जा वापर नियंत्रित आणि ऑप्टिमाइझ करण्याची मुभा मिळते. ते थर्मोस्टॅट्स, लाइटिंग किंवा सुरक्षा प्रणालींसारख्या स्मार्ट होम डिव्हाइसेसच्या एकत्रीकरणास सपोर्ट करू शकतात, जे आपल्या उर्जेचा वापर स्वयंचलित आणि ऑप्टिमाइझ करू शकतात.

पुरवठा आणि मागणी निरीक्षण (Supply & Demand monitoring)

ते तुम्हाला मागणी प्रतिसाद कार्यक्रमांमध्ये सहभागी होण्यास सक्षम करू शकतात, जेथे तुम्हाला पीक पीरियड्स किंवा आपत्कालीन परिस्थितीत तुमचा ऊर्जा वापर कमी करण्यासाठी किंवा बदलण्यासाठी प्रोत्साहन मिळू शकते.

प्रीपेड स्मार्ट मीटर बसवल्याने पारंपारिक मीटरच्या तुलनेत वीज बिलात कोणतीही वाढ होत नाही. खरं तर, प्रीपेड स्मार्ट मीटर्स मॅन्युअल रीडिंगशी संबंधित मानवी त्रुटीची शक्यता कमी करतात आणि अचूक वीज बिल देतात.सध्या वीज बिल थकले की ग्राहकांचा वीजपुरवठा खंडित केला जातो. नव्या पद्धतीत या प्रकाराला आळा बसेल, असा दावा महावितरणकडून केला जातो.

प्रीपेड स्मार्ट मीटर बसवल्याने अचानक वीजपुरवठा खंडित होत नाही. कमी शिल्लक असल्यास, पुरवठा खंडित होण्यापूर्वी ग्राहकांना युटिलिटीकडून त्यांच्या नोंदणीकृत मोबाइल नंबर, स्मार्ट मीटर आणि युटिलिटीच्या मोबाइल ॲपवर अलर्ट मिळेल.

प्रीपेड स्मार्ट मीटर वापरकर्त्यांच्या संमतीशिवाय कोणताही वैयक्तिकृत ग्राहक डेटा शेअर करत नाही. निनावी वापर डेटा युटिलिटीद्वारे विश्लेषण आणि संशोधनासाठी वापरला जाऊ शकतो. तृतीय पक्ष एजन्सीसह डेटा सामायिक करण्यापूर्वी डेटा गोपनीयता कायद्यांचे पालन केले जाते.

वीज महाग होईल का?

अपप्रचार स्मार्ट मीटर लावल्यानंतरही विजेचे दर आहेततेवढेच राहणार आहेत. विजेचे दर ठरविण्याचा अधिकार ‘महाराष्ट्र विद्युत नियामक आयोगा’ला असतो. हे दर महावितरण ठरवू शकत नाही. परिणामी स्मार्ट मीटरमुळे वीज महाग होईल हा अपप्रचार आहे. महावितरणच्या माध्यमातून बसविण्यात येणाऱ्या स्मार्ट मीटरची किंमत सहा हजार १३६ रुपये आहे. हे सहा हजार रुपयांचे मीटर १२ हजार रुपयांना घेतले, या अपप्रचाराला काही अर्थ नाही.

मीटर बसविणाऱ्या खासगी एजन्सीला दहा वर्षे मीटरची देखभाल दुरुस्ती करणे, निर्मितीच्या दोषामुळे मीटरमध्ये बिघाड झाल्यास ते मोफत बदलणे, रीडिंग उपलब्ध करून देणे तसेच ग्राहकांना सेवा देणे इत्यादी जबाबदाऱ्या पार पाडाव्या लागणार आहे आणि एजन्सीला त्यासाठी वेगळा मोबदला दिला जाणार आहे. त्या दृष्टीने विचार केला तर झारखंडमध्ये स्मार्ट मीटरसाठी ११ हजार ८८५ रुपयांची तरतूद, आंध्र प्रदेशात १३ हजार ६२५ रुपयांची, बिहारमध्ये १२ हजार ७६६ रुपयांची तर मिझोराममध्ये १३ हजार ४९५ रुपयांची तरतूद करण्यात आली आहे. याचा विचार केला तर महाराष्ट्रातही कमी दरात स्मार्ट मीटर उपलब्ध आहे.