नवी दिल्ली- सध्या सुरु असलेल्या लोकसभा निवडणुकीत मतदान करण्याचे आवाहन करणारा दूरध्वनी केंद्रीय निवडणूक आयोगाचे राष्ट्रीय आयकॉन मास्टर ब्लास्टर सचिन तेंडुलकर यांच्याकडून तुम्हाला आला तर आश्चर्य वाटून घेऊ नका. मतदार जनजागृतीचा भाग म्हणून केंद्रीय निवडणूक आयोगाने मतदारांना मतदानासाठी प्रोत्साहित करण्याकरिता अशी अनेक पावले उचलली आहेत. लोकसभा निवडणूक २०२४ मध्ये मतदान केंद्रांवर आतापर्यंत सुमारे ६६.९५म मतदान झाले आहे. सध्या सुरु असलेल्या सार्वत्रिक निवडणुकांच्या पहिल्या चार टप्प्यांमध्ये जवळपास ४५ कोटी १० लाख लोकांनी मतदान केले आहे.
केंद्रीय निवडणूक आयोगाने प्रत्येक पात्र मतदारापर्यंत पोहोचण्यासाठी लक्ष्यीत हस्तक्षेपात वाढ केली आहे. निवडणूक आयुक्त ज्ञानेश कुमार आणि सुखबीर सिंग संधू यांच्यासह मुख्य निवडणूक आयुक्त राजीव कुमार यांच्या नेतृत्वातील निवडणूक आयोगाने सार्वत्रिक निवडणुकांच्या ५ व्या, ६व्या आणि ७व्या टप्प्यात सर्व मतदारांना माहितीची पावती वेळेवर वितरित होईल, याची सुनिश्चिती करण्याचे आणि मतदारांपर्यंत पोहोचण्याच्या उपक्रमांना अधिक गती देण्याचे निर्देश राज्यांच्या मुख्य निवडणूक अधिकाऱ्यांना दिले आहेत.
’’मतदार जनजागृतीमध्ये भागीदारी आणि सहयोग हे अत्यावश्यक आधारस्तंभ आहेत, असे आयोगाला ठामपणे वाटते. आयोगाच्या विनंतीनुसार, जनमानसावर पगडा असलेल्या प्रसिद्ध व्यक्ती, प्रभावशाली व्यक्ती, विविध संस्था जनकल्याणासाठी मोठ्या उत्साहाने काम करत आहेत, ही खूप आनंदाची बाब आहे,’’असे मुख्य निवडणूक आयुक्त राजीव कुमार यांनी म्हटले आहे. भारतीय मतदारांकडून मोठ्या प्रमाणात मतदान हा भारतीय लोकशाहीच्या सामर्थ्याबद्दल जगाला संदेश ठरेल, असे ते म्हणाले. मतदानाचा दिवस सुट्टीचा नाही तर अभिमानाचा दिवस असल्याने लोकशाहीच्या उत्सवात सहभागी होऊन मोठ्या संख्येने मतदान करण्याचे आवाहन त्यांनी सर्व मतदारांना केले आहे.
मतदार जागृती उपक्रम आणि मोहिमा :
१.भारत संचार निगम लिमिटेड, भारती एअरटेल लिमिटेड, जिओ टेलिकम्युनिकेशन, व्होडाफोन-आयडिया लिमिटेड सारखे दूरसंचार सेवा प्रदाते संबंधित संसदीय मतदारसंघातील प्रत्येक मोबाइल वापरकर्त्यापर्यंत पुश एसएमएसफ्लॅश एसएमएस, मोबाइल वापरकर्त्यांना आउटबाउंड डायलिंग कॉल, आरसीएस (रिच कम्युनिकेशन सर्व्‌ि‍हसेस) मेसेजिंग आणि व्हॉट्‌‍सॲप मेसेजॲलर्ट.पोहोचत आहेत. मतदानाच्या दोनतीन दिवस अगोदर आणि मतदानाच्या दिवशीही प्रादेशिक भाषांमध्ये मतदान करण्याचे आवाहन केले जात आहे.
२.आयपीएल सामन्यांदरम्यान मतदार जागरुकता: सध्या सुरू असलेल्या आयपीएल हंगामादरम्यान मतदार जागृती उपक्रमांसाठी केंद्रीय निवडणूक आयोगाने भारतीय क्रिकेट नियामक मंडळाशी सहयोग साधला आहे.क्रिकेट सामन्यांदरम्यान विविध स्टेडियमवर मतदार जागृती संदेश आणि गाणी वाजवली जात आहेत. या मोहिमेचा सर्वात नाविन्यपूर्ण पैलू म्हणजे आयपीएल सामने होणाऱ्या विविध ठिकाणी,दिग्गज खेळाडू सचिन तेंडुलकर यांच्याकडून पूर्व-ध्वनिचित्रमुद्रित व्हिडिओ संदेशात मतदारांना दिली जाणारी शपथ. याखेरीज,मतदार जागरूकता संदेश क्रिकेट समालोचनात समाकलित केले जातात. आयपीएलच्या १० संघातील क्रिकेटपटू मतदारांना लोकसभा निवडणूक २०२४ मध्ये सहभागी होण्यासाठी प्रोत्साहित करणारा ध्वनिचित्रमुद्रित संदेश देतात.
३.देशभरातील सर्व फेसबुक वापरकर्त्यांना सार्वत्रिक निवडणुकांबद्दल माहिती देण्यासाठी आणि जागृत करण्यासाठी तसेच लोकशाहीच्या उत्सवात सहभागी होण्यासाठी त्यांना प्रेरित करण्याकरिता मतदानाच्या दिवसाचा अलर्ट पाठवण्यात आला.
४.मतदानाच्या दिवशी व्हॉट्‌‍सॲप पर्सनलाइज्ड मेसेजची सुरुवात करण्यात आली आहे. मतदानाच्या दिवशी आयकॉनिक फिचर ऑफ गूगल डुडलच्या माध्यमातून गुगल इंडिया योगदान देत आहे. यूट्यूबवरील बॅनर्स, गूगल पे आणि इतर गूगल प्लॅटफॉर्म्‌‍सच्या माध्यमातूनही जागृती केली जात आहे.
५.रिटेल असोसिएशन ऑफ इंडिया त्यांच्या रिटेल नेटवर्कद्वारे मतदार जागरूकता उपक्रमांमध्ये सक्रियपणे सहभागी झाली आहे.
६.देशाच्या कानाकोपऱ्यातील मतदारांपर्यंत पोहोचण्यासाठी केंद्रीय निवडणूक आयोगाने बँका आणि टपाल कार्यालयांच्या विस्तृत जाळ्याचा उपयोग केला.
अ. टपाल विभागाची १.६ टपाल कार्यालये आणि १,००० एटीएम तसेच १,००० डिजिटल स्क्रीन आहेत.
ब. देशभरात सार्वजनिक आणि खासगी बँकांच्या १.६३ लाख शाखा आणि २.२ लाख एटीएम आहेत.
७.पेट्रोलियम आणि नैसर्गिक वायू मंत्रालयाच्या सहकार्याने, ’’चुनाव का पर्व, देश का गर्व’’ हा संसदीय निवडणूक प्रचार लोगो आयआरसीटीसी पोर्टल आणि तिकिटांवर समाविष्ट करण्यात आला आहे.
८.सर्व रेल्वे स्थानकांवरील सार्वजनिक उद्धोषणा प्रणालीमध्ये मतदार जागरूकता घोषणांचा समावेश करण्यात आला आहे.अति जलद रेल्वे गाड्यांच्या डब्यांमध्ये लोगो स्टिकर्सचा वापर केला जात आहे.
९.पेट्रोलियम आणि नैसर्गिक वायू मंत्रालयाच्या सहकार्याने, सुमारे १६,००० किरकोळ विक्री केंद्रावर मतदार जागृतीसाठी फलक लावण्यात आले आहेत.
१०.नागरी विमान वाहतूक मंत्रालयाच्या सहकार्याने, विमान कंपन्या आगामी निवडणुकीत सहभागी होण्याचे आवाहन करणाऱ्या संदेशाची विमानात घोषणा करत आहेत.
