पुणे, : खगोलशास्त्रात रस असणार्‍या प्रेक्षक, संशोधक आणि सर्वसामान्यांना अद्वितीय अनुभव देण्यासाठी एमआयटी वर्ल्ड पीस युनिव्हर्सिटीच्या भौतिकशास्त्र विभागाच्या कॉसमॉस अ‍ॅस्ट्रॉनाॅमी क्लबच्या वतिने सेलेस्टिया२०२५ हा अभिनव उपक्रम दि.४ एप्रिल रोजी दुपारी १.००वा.च्या पुढे एमआयटी डब्ल्यूपीयूच्या परिसरात राबविण्यात येत आहे. अशी माहिती एमआयटी डब्ल्यूपीयूचे कुलगुरू डॉ.आर.एम.चिटणीस व प्र कुलगुरू डॉ.मिलिंद पांडे यांनी पत्रकार परिषदेत दिली.
विज्ञानाच्या जिज्ञासेला आणि खगोलशास्त्रीय संशोधनाला चालना देण्यासाठी एमआयटी डब्ल्यूपीयूचे संस्थापक अध्यक्ष डॉ. विश्वनाथ दा. कराड यांनी “विश्वरूप दर्शन आर्यभट्ट वेधशाळा“ स्थापन केली आहे. या कार्याला पुढे नेण्यासाठी एमआयटी डब्ल्यूपीयूचे कार्याध्यक्ष डॉ. राहुल विश्वनाथ कराड यांचे विशेष योगदान आहे.
सेलेस्टिया २०२५ याच्या माध्यमातून नागरिक अत्याधुनिक दुर्बिणीतून विश्वाचा अनुभव घेऊ शकतील. तसेच, सूर्याचे निरीक्षण सत्रे असतील. दुर्बिणीतून सूर्यावरील डाग (सनस्पॉट्स) दाखवले जातील. तसेच प्रदर्शन स्टॉलवर आम्ही काढलेली खगोलीय छायाचित्रे आणि उपग्रहांची प्रतिमा प्रदर्शित केली जातील. विद्यार्थी खगोलशास्त्र, खगोलभौतिकी आणि अंतराळविज्ञान या विविध विषयांवर पोस्टर सादर करतील. माजी उपजिल्हाधिकारी व खगोलशास्त्रातील रस असलेले दत्ता देवगावंकर हे “खगोलशास्त्र लोकांपर्यंत पोहोचवणे“ यावर विचार मांडतील.
नॅशनल सेंटर फॉर रेडिओ अ‍ॅस्ट्रॉनॉमी — टाटा इन्स्टिट्यूट ऑफ फंडामेंटल रिसर्च चे विशिष्ट प्रा. डॉ. यशवंत गुप्ता हे “रेडिओ डोळ्यांनी विश्वाचा शोध“ यावर माहिती देतील. इंटर युनिव्हर्सिटी सेंटर फॉर अ‍ॅस्ट्रॉनॉमी अँड अ‍ॅस्ट्रोफिजिक्स चे वरिष्ठ संशोधक LIGO-India सह गुरुत्वाकर्षण लहरींच्या खगोलशास्त्राचे भविष्य“ यावर बोलणार आहेत, या नंतर वेधशाळेत आकाश प्रदर्शन आणि तारे निरीक्षण सत्रे आहे ज्यात गहन आकाश आणि ग्रहांचे निरीक्षण समाविष्ट असेल.
सेलेस्टियाचा मुख्य उद्देश जिज्ञासा जागृत करणे, वैज्ञानिक संशोधनाला प्रोत्साहन देणे आणि अंतराळातील आश्चर्य समुदायापर्यंत पोहोचवणे हा आहे.
तसेच, १८ एप्रिल रोजी एचएएम रेडिओ प्रात्यक्षिक आणि पुरातन रेडिओचे प्रदर्शनीचे आयोजीत केली आहेे. हे असे तंत्रज्ञान आहे जे शोध-बचाव, रहदारी नियंत्रण आणि इतर समुदाय कार्यक्रमांसारख्या उपक्रमांना मदत करते. नैसर्गिक आपत्ती, सार्वजनिक आणीबाणी किंवा इतर परिस्थितीत जेथे पारंपारिक संप्रेषण प्रणाली अयशस्वी होते, तेथे एचएएम रेडिओ महत्त्वाची भूमिका बजावते. यावेळी एचएएम रेडिओ ऑपरेटर दत्ता देवगावंकर हे रेडिओ संप्रेषणाच्या मूलभूत गोष्टींसह एचएएम रेडिओ तंत्रज्ञानाचे प्रात्यक्षिक सादर करणार आहेत. तसेच देवगांवकर यांच्या मालकीच्या पुरातन रेडिओ संचांचे प्रदर्शनही पाहावयास मिळेल.
आयोजित पत्रकार परिषदेत डॉ. अनुप काळे, डॉ. प्रसाद जोगळेकर, प्रा. अनघा कर्णे व विद्यार्थी ओजस धुमाळ उपस्थित होते.
विश्वरूप दर्शन आर्यभट्ट वेधशाळा:
विश्वरूप दर्शन आर्यभट्ट वेधशाळा ही एक अत्याधुनिक सुविधा आहे, जी उच्च-अचूक ग्रहीय छायाचित्रण आणि खगोलीय अभ्यासासाठी बनवली गेली आहे. या वेधशाळेत एक अर्ध-स्वयंचलित गुंबज-आधारित दुर्बीण प्रणाली आहे, ज्यामध्ये उच्च-अचूक माउंट्सचा समावेश आहे, ज्यामुळे खगोलीय वस्तूंचे अचूक अनुसरण केले जाते. यात सहा दुर्बिणी आणि संवेदक आहेत, ज्यामुळे विविध उपयोगांना वाव मिळतो. ही सुविधा विद्यार्थ्यांना वैज्ञानिक संशोधन, खगोलछायाचित्रण आणि प्रत्यक्ष खगोलशास्त्रीय शिक्षणात सहभागी होण्यास सक्षम करते, ज्यामुळे ही भारतातील सर्वात प्रगत विद्यार्थी-चालित वेधशाळांपैकी एक आहे.
ग्राउंड स्टेशन:
कॉसमॉस ग्राउंड स्टेशन हे भारतातील एकमेव विद्यार्थी-नेतृत्वाखालील ग्राउंड स्टेशन आहे, जे उपग्रह संप्रेषण आणि रेडिओ खगोलशास्त्राच्या मूलभूत गोष्टींवर विशेष लक्ष केंद्रित करते. सहा अँटेना असलेल्या या स्टेशनचे विविध वारंवारता बँडवर कार्य चालते. ही सुविधा अत्याधुनिक उपकरणांसह सुसज्ज आहे, ज्यामुळे उच्च-कार्यक्षमतेचे सिग्नल प्राप्ती आणि प्रक्रिया शक्य होते. हे स्टेशन ओपन वेदर कम्युनिटीसारख्या जागतिक संशोधन उपक्रमांशी सक्रिय सहयोग करते. तसेच, रेडिओ खगोलशास्त्रीय प्रकल्प हायड्रोजन रेषा निरीक्षणांमध्ये महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावतात, जे गहन अंतराळ संशोधनाला पाठिंबा देतात. हे स्टेशन आंतरराष्ट्रीय अंतराळ स्टेशन ट्रॅक करणे आणि वैज्ञानिक डेटा डाउनलिंकमध्ये देखील सहभागी आहे, ज्यामुळे अंतराळ संप्रेषण संशोधनाच्या सीमा ओलांडल्या जात आहेत.
